ام، اى، است، ایم، اید، اند را چگونه بنویسیم؟!
خطایاب و درستنویس فارسی ویراستمن در این قسمت به نحوه نوشتن صحیح (ام، اى، است، ایم، اید، اند) میپردازد.
در ویراستاری و درستنویسی متون فارسی، نگارش صورتهاى متّصل فعل «بودن» در زمان حال (ام، اى، است، ایم، اید، اند)، از اهمیت ویژهای برخوردار است که باید درست نوشته شود و توسط ویراستار طبق نکات زیر ویرایش شود.
در کتاب دستور خط فارسی (که نحوه درستنویسی کلمات از منظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی آورده شده است) روش نوشتن صورتهاى متّصل فعل «بودن» در زمان حال (ام، اى، است، ایم، اید، اند) را به صورتهاى زیر آورده است:
کلمات مختوم به | صامت میانجى | مثال | ||
صامت منفصل
|
ــ
|
خشنودم | خشنودى | خشنود است |
خشنودیم | خشنودید | خشنودند | ||
«و» با صدایى نظیر آنچه در «رهرو» به کار رفته است |
ــ |
رهروم | رهروى | رهرو است |
رهرویم | رهروید | رهروند | ||
صامت متّصل
|
ــ
|
پاکم | پاکى | پاک است |
پاکیم | پاکید | پاکاند | ||
«آ»
|
«ى»
|
دانایم | دانایى | داناست* |
داناییم | دانایید[1] | دانایند | ||
«و» با صدایى نظیر آنچه در «دانشجو» به کار رفته است | «ى»
|
دانشجویم | دانشجویى | دانشجوست* |
دانشجوییم | دانشجویید | دانشجویند | ||
«و» با صدایى نظیر آنچه در «تو» به کار رفته است | همزه
|
توام | تواى/ تویى | توست* |
توایم | (شماکارمند) مترواید[2] | تواند | ||
«ـــِــ» (هاى غیرملفوظ)
|
همزه
|
خستهام | خستهاى | خسته است |
خستهایم | خستهاید | خستهاند | ||
«اِى»
|
همزه
|
تیزپىام | تیزپىاى | تیزپى است |
تیزپىایم | تیزپىاید | تیزپىاند | ||
«اى»
|
همزه
|
کارىام | کارىای | کارى است |
کارىایم | کارىاید | کارىاند |
[1]. چنانچه کلمهاى مختوم به مصوّت باشد و جزء پس از آن نیز با مصوّت آغاز شده باشد، مىتوان در فاصلۀ میان دو مصوّت از دو نوع صامت میانجى (با ارزش یکسان) استفاده کرد: یکى صامت «ى» و دیگرى صامت «همزه»؛ نظیر دانایید/ دانائید؛ زیبایى/ زیبائى؛ تنهایى/ تنهائى، که در بعضى همزه غلبه دارد و در بعضى دیگر «ى» و از کلمهاى به کلمۀ دیگر فرق مىکند. در اینجا، براى حفظ یکدستى و سهولت آموزش، صامت میانجى «ى» انتخاب شده است.
[2]. چون «تواید» معنا ندارد، «مترواید» آورده شد.
*کلمههاى ستارهدار در این جدول از قاعده مستثنا هستند.
نکته اول: الف «است» زمانی حذف میگردد که حرف آخر کلمه «الف» و یا «واو» باشد. اگر الف نگاشته شود «است» با فاصله نوشته میشود نه نیمفاصله.
نکته دوم: با توجه به توضیحاتی که در جدول آمده است در صرف فعل به زمان ماضی نقلی نیز (ام، اى، است، ایم، اید، اند) به همین منوال رعایت میشود. مانند:
گفتهام، گفتهای، گفته است، گفتهایم، گفتهاید، گفتهاند
در ویراستاری و ویرایش متن فارسی رعایت موارد ذکرشده، ضروری است.
برای ویراستاری و درستنویسی متن فارسی در ورد میتوانید افزونه ورد خطایاب املایی و نگارشی ویراستمن را دانلود نمایید.